Perşembe Nam-ı Diğer Vona

Akşam oluyor da yanıyor Ordu Işıkları, Perşembe de Vona'nın Işıkları olarak değişir.
Vona Perşembe'nin eski  adı ,daha önce yolu o  tarafa düşmeyenler bilmezler pek Vona'yı ama Perşembe denildiğinde Ordu'nun ilçesi olduğunu bilirler.

Benim Perşembe ile olan bağım ise ailenin baba tarafının Perşembeli olmasından kaynaklanıyor ama asıl hikaye 93 harbinde (1877) Rusya'nın baskılarından kaçan Gürcü atalarımızın Perşembe ilçesine yerleşmesiyle başlıyor. :)

Perşembe deyince aklıma tabii ki acısıyla tatlısıyla bir sürü anı geliyor :D Ne de olsa okullar kapandıktan sonra bir hafta bilemedin iki hafta sonra Perşembe'ye gidilir ve okulların açılmasına az bir süre kala İstanbul'a dönülürdü, okul öncesinde ise bu süre daha da artardı tabii.
Çok kolay bir çocuk olduğum  söylenemezdi en azından yemek konusunda o yüzden sevgili baba annemi ve dedemi çok uğraştırırdım.Mesela yemek yemediğim için baba annem beni misafir gittiğimiz yerde bırakıp gittiği ama dayanamayıp geri geldiğini bilirim ya da köyde sağılmış sütü kokuyor diye içmediğim için bana her şehirli  çocuk gibi pastörize süt aradığını ve aldığını bilirim.
Hatta her yaz yemek yemem için iştah açıcı şurup bile içirirdi ama uğraşları neticesiz kalırdı çünkü bendeki katır inadı sayesinde ne yaparsa yapsın  yemek yemezdim.

Ama o Vona Dondurması yok mu işte ona dayanamazdım, tabii en güzel yapan İskelenin yanındaki Vona Çay Bahçesi yada bazıların deyimiyle Amele Parkı
(Eski halinden eser kalmadığı için yerel halkın özelikle gençler söylüyor)
Ben çocukken sahilde günümüzdeki gibi çok alternatif yoktu sadece Vona Çay Bahçesi,Klüp,Öğretmen Evi ve Askeriyenin yerleri mevcuttu.Askeriyeye ve Öğretmen Evine sadece mensuplar girebiliyordu ,mensup olmayanlar ise ya çay bahçesine ya da klübe giderdi,klübe de genelde perşembe "elit" diye nitelendirilen kişileri gittiğinde geriye kalan kişileri ya ellerinde dondurma /çekirdekleri ile iskele de ya da çay bahçesinde görmeniz mümkündü :)
Çay bahçesi günümüzdeki gibi değildi , mevcut halinin yarısı kadar bir alan daha mevcut idi ve yerel halkın meşhur(!) piyanist şantörünün müziği eşliğinde insanlar eğlenirdi.Düğün,nişan,kına vb.etkinlikler bu mekanda yapılırdı :)

Peki Vona veya Perşembe adları nereden geliyor açıkcası çok merak etmemiştim ama araştırınca baya eskilere dayandığını gördüm,hatta Ordu'nun 5.ilçesi  de Perşembeymiş :)
 
İşte Perşembe'nin tarihi

Orta ve Doğu Karadeniz kıyıları, her devirde inanlığın ilgisini çekmiş, üzerinde onlarca devlet kurulmuş bir yerdir. Karadeniz kıyılarında yaşayan toplulukların başında Etiler, Miletliler, Kimriler, İskitler, Persler, Kalipler, Tiborenler, Mosinoikler, Makronlar, Frikler,Amazonlar, Pontuslar ve nihayetinde Türkler gelmektedir.

Perşembe Kasabası’ nın kuruluşu; 19.yy ilk yarısında Hicri 1240 ( Miladi 1824 ) tarihinde, Kozağzı Deresi’ nin güneyinde bulunan, bu günkü meydan Cami ve onun ön tarafında küçük teknelerin yanaşabileceği bir iskelenin yapılışı ile başlamıştır. Zamanla değişip gelişerek, bu günkü haline   gelmiştir.

Kasabanın çevresindeki yerleşim, en az 2500 yıl kadar önce başlamıştır. Karadeniz’ in üç tabi limanından biri olan Vona Limanı, deniz ticareti yapan denizcilerin fırtınalı havada barındıkları, ihtiyaçlarını giderdikleri bir yerleşim birimi olarak kurulmuştur.

İyonlu, Miletli denizcilerin başlattığı deniz ticaretini, zamanla Cenevizli denizciler devam ettirmişlerdir. Cenevizliler Vona Limanı’nın kuzey tarafına bir kale yaptırmışlardır. Bu kale, bu günkü Kaleyaka Mahallesi’ nin Kalecik mevkiinde bulunmaktaydı. Evliya Çelebi’ nin Seyahatname’sinde anlattığı küçük Kale burasıdır.
Ordu ve yöresi, daha sonra Selçuklular tarafından sınır boylarına yerleştirilmiş, Oğuzların bir kolu olan Çepniler tarafından Türkleştirilmiştir. İç kesimlerdeki vadilerde yerleşim, sahillerden daha önce başlamıştır. Bu nedenle, Sahil, Kasaba ve Köyler genç yerleşim birimleridir. Bunlardan biri olan Perşembe Kasabası, 200 yıllık bir geçmişe sahiptir.

Kasaba; Pirzade Hacı Mustafa Kaptan’ ın yaptırdığı bir Cami ve İskele ile yerleşime açılmış olup zamanla Cami’ nin etrafına denizci depoları, dükkanlar ve Kayık yapılan atölyeler kurulmuştur.

Piroğlu Hacı Mustafa Kaptanı izleyerek, 19. yy ilk yarısı ve ikinci yarısında, Hacı Kaptan’lar, Ilgıtoğlu İbrahim Reis’ler, Hacı Çakır Kaptan’lar, Ali Reis Oğulları ( Alizoğlu ) gibi başka denizciler aileleriyle birlikte kasabaya yerleşmişlerdir ve kasabanın ilk sakinleri olmuşlardır.
Bu gün kasabada yaşayan ailelerin bir kısmı, civar köylerden gelip yerleşmişlerdir. 93 Harbi denilen, 1877 Osmanlı - Rus savaşı sonunda Çarlık Rusya’ sı baskılarından kaçan Gürcü asıllı vatandaşlar kasabaya ve  civarına yerleşmesiyle, nüfus daha da çoğalmış, Niyabet- i Satılmış diye anılan, bu günkü Efirli de bulanan Nahiye’ nin en kalabalık köyü olmuştur.

93 Harbinde Milis kuvvetleri ile Ruslara karşı savaşan, Çürüksulu Ali Paşa, Giresun Mutasarrıfı olduğu zaman, Ordu’nun ve özellikle Perşembe’ nin gelişmesine büyük katkıları olmuştur. ( Kasaba merkezinde çarşı vari dükkanlar ve depolar yaptırmıştır. )
19. yy ilk yarısından sonra, yeni kurulan bu yerleşim birimi VONA adıyla anılmıştır. 25 Haziran 1945 tarihinde Kasabamızın adı PERŞEMBE olarak değiştirilmiş ve Ordu ilinin 5. ilçe merkezi olmuştur.
Her yıl 25 Haziran tarihinde yapılan şenliklerle ilçenin kuruluş yıl dönümü coşku ile kutlanmaktadır.